The Fluid Society
De invloed van digitalisering op mens en samenleving is zo gigantisch geworden, dat er sprake is van een massale digitale maatschappijverandering. Ieder mens, rijk of arm, iedere organisatie, ieder land, wordt diepgaand beïnvloed door digitalisering. Duizenden bedrijven gaan door digitale transformatieprocessen heen, om hun bedrijfsmodel aan te passen aan de digitale wereld, waarin je alleen maar mee kunt komen indien je internationaal functioneert, via internet. Geen mens kan inmiddels meer zonder zijn smartphone en internet. Sociale media beïnvloeden diepgaand het leven van iedereen, inclusief de politiek en verkiezingen.
De mensheid gaat daardoor naar een nieuwe fase van haar bestaan. Naar een wereld waarin digitale communicatie en systemen het primaat hebben bij het menselijk denken en handelen. Waarin niet landsgrenzen bepalend zijn, maar individuele compassie en belangen. Waarin mensen elkaar wereldwijd kunnen vinden, ongeacht herkomst, in hun gemeenschappelijke liefde of belangstelling voor kunst, wetenschap, zakendoen, de natuur, het helpen van anderen of kennisoverdracht, ten goede, maar mogelijk ook ten kwade. En waarin men gelijkgestemden eenvoudig kan vinden met digitale hulpmiddelen. Dit is de vloeibare samenleving. Omdat mensen niet meer primair denken en handelen vanuit de plek waar ze toevallig wonen of geboren zijn, of de cultuur of religie waarin ze zijn opgegroeid, maar vooral vanuit hun eigen wensen voor hun levensvervulling en de wens hun leven samen met anderen, waar dan ook, vorm te geven.
De term vloeibare samenleving, komt van de vergelijking met smeltende ijsblokjes. Waar mensen tot voor kort opgesloten waren in hun land en cultuur en slechts een kleine elite van wetenschapsmensen, zakenmensen en rijken, zich kon permitteren breder te kijken en er een wereldvisie op na te houden, kortom, een wereld waarin men was opgesloten in het “ijsblokje” van de eigen omgeving, daar biedt de digitale wereld ineens iedereen het perspectief van wereldwijde communicatie en verbondenheid. De mensheid en alle mensen kunnen digitaal mobiel worden middels internet en sociale media, maar ook fysiek mobiel, omdat het eenvoudiger wordt je naar andere plaatsen te begeven, die meer perspectief bieden, hetgeen steeds massaler gebeurt. Van een wereld opgedeeld in starre elkaar beconcurrerende blokjes, verschuift de wereld naar één grote hyperconnected netwerk entiteit, die op dit moment in volle ontwikkeling is. Een wereld die vloeibaar genoemd kan worden, omdat verbanden tussen mensen en organisaties steeds meer bepaald zullen worden door onderlinge affiniteit, belangstelling, hulp of werkzaamheden, in plaats van afkomst of etniciteit. De wereld zal zichzelf als gevolg van digitalisering anders gaan ordenen, een proces dat nog maar net begonnen is maar de komende decennia gaat uitkristalliseren.
Digitalisering dendert door. De vloeibare samenleving is niet zozeer een idealistisch wereldbeeld, of politiek ideaal, als wel een term voor een andere vorm van samenleveng die onherroepelijk ontstaat als gevolg van doordenderende digitalisering. Immers de digitale wereld is in zijn aard internationaal en verbindt waar vroeger geen verbindingen waren. Of politici het leuk vinden of niet: de digitaliserende, globaliserende wereld zet door, valt door niemand tegen te houden, maar behoeft wel regie. Politiek die voorheen primair nationaal gericht was, moet zich internationaliseren. Om de vele vraagstukken die er zijn tot een oplossing te brengen. Digitalisering biedt ongelofelijke perspectieven om eindelijk te komen tot een rechtvaardiger wereld met goede kennisverspreiding, goed onderwijs en goede gezondheidszorg voor iedereen. De digitalisering maakt echter ook negatieve krachten los zoals cybercriminaliteit, of te veel macht voor tech giganten. Ontwikkelingen waarop de wereld haar grip dreigt te verliezen.
Andere bestuursvorm nodig. Kortom de digitale wereld vraagt steeds nadrukkelijker om besturing, om de negatieve aspecten te beteugelen en om de positieve te laten uitbotten. Hoe beteugelen we cybercriminelen, die wereldwijd opereren? Hoe voorkomen we dat grootmachten terecht komen in een technologische of digitale wedloop of een strijd om de hegemonie? Hoe beteugelen we de macht van tech giganten? Anderzijds, hoe kunnen we de tech giganten, wellicht als digitale nutsbedrijven, laten bijdragen aan een betere verdeling van de welvaart wereldwijd? Hoe kunnen we onderwijs, gezondheidszorg, kennis, beter laten uitwaaieren naar iedereen, zodat een gelijker speelveld gaat ontstaan? Hoe gaan we de digitaliserende wereld besturen nu klassieke wetten en natie-staten, niet bij machte blijken de digitale wereld op een stabiele manier te besturen?